221 - DOORBRAAK
*
Woensdag 15 april 2020
*
VOOR GESCHRIJFSEL
*
Buiten
hier en daar ’n verstandig woord, leest U hieronder meestal ouwe
lulkoek die eer vooral op uit is om… vooral niets fundamentels te
veranderen. En ja, zo kan men er mee doorgaan tot het einde der tijden.
’t En is nie goe, ’t kàn nooit goe, dus propberen we het ne keer anders. Met de Kaap op goede Hoop.
*
De nooit ontdekte Vliegende Hollander achterna.
*
AT VLAANDEREN (NIET) LOS
AT VLAANDEREN (NIET) LOS
*
Het Brusselmodel van de franskiljonse partij FDF (nu Défi) in de verkiezingen van 1974.
Afgelopen
weken publiceerde de krant De Tijd samen met L’Echo een reeks
gesprekken met influencers uit Vlaanderen en Franstalig België. Met
politici, juristen, journalisten, ondernemers… werd in het historisch
zwaar beladen kader van Hertoginnedal gezocht naar ‘uitwegen voor dit
gestrande land’, zoals de kop luidde van het slotstuk, afgelopen
weekend.
Op
basis van die Noord-Zuidgesprekken doet de zakenkrant zes concrete
aanbevelingen om uit de langlopende lethargie te geraken. De gesprekken
waren gestart nog voor er van de coronacrisis sprake was. Het doel was
te zoeken naar overeenkomsten om België een toekomst te bieden.
een nieuwe grondwet die België opdeelt in vier gewesten met Brussel als volwaardig vierde gewest
Staatkundig
stelt de krant voor: ‘schrijf een nieuwe grondwet die België opdeelt in
vier gewesten met Brussel als volwaardig vierde gewest.’ Dat idee van
Philippe Destatte (Institut Jules Destrée), dat in Vlaanderen eerder al
geopperd werd door Johan Vande Lanotte en in Brussel door de tweetalige
filosoof Philippe van Parys ‘krijgt bijval’ bij het Tijd-panel. Daarbij
sneuvelt de Franse Gemeenschap, net als de provincies.
Welk model voor Brussel?
De
vraag is dan hoe je van Brussel zomaar een heus derde gewest maakt. En
waar en hoe je de Vlamingen daarin een plaats geeft. Want in politiek
Vlaanderen — bij de Vlaams-nationalisten en de niet-nationalisten —
lijkt het alsof die deelstaat Brussel niet wil loslaten, of minstens de
Vlamingen die daar wonen.
Historicus
Harry Van Velthoven nam de nieuwe Brussel-modellen nog maar net onder
de loep. In het jongste nummer van Wetenschappelijke tijdingen — het
historisch vaktijdschrift over de geschiedenis van de Vlaamse beweging —
bestudeert hij achtereenvolgens de evolutie van taal en identiteit in
het hoofdstedelijke gewest, het model-Van Parijs en het V&W-model.
Dat laatste is de ‘oplossing’ voor Brussel, zoals Hendrik Vuye en Veerle
Wouters dat uitgebreid uitwerkten in hun boek Voltooid Vlaanderen. Van
Velthoven schuift in zijn synthese een eigen model naar voor.
Taal en identiteit
Veel
aandacht besteedt de minzame historicus aan de evolutie van taal en
identiteit in Brussel. Hoeveel Vlamingen en Franstaligen wonen er in
Brussel? Naar welke scholen sturen ze hun kinderen en waarom? Voelen ze
zich Vlaming, Waal, Brusselaar, Belg…? Hij vergelijkt cijfers door de
jaren heen, zoals het een historicus betaamt, zich daarbij baserende op
de vierde Brusselse Taalbarometer. En dan krijg je toch een ander beeld
van Brussel.
Vlaanderen
laat Brussel niet los? Alvast de Brusselse Vlamingen of Vlaamse
Brusselaars — over die naamgeving werd de hele jaren 60-70
gediscussieerd — lijken Vlaanderen te hebben losgelaten. En geen van de
19 gemeenten is nog een oasis francophone zoals het FDF Elsene (Ixelles)
toen noemde. Het aandeel Arabisch/Berber/Turks en Engels is daarom op
korte tijd enorm toegenomen. Alvast één reden waarom filosoof Van Parijs
van Engels de derde officiële taal wil maken van Brussel (en België).
Het huidige model is niet meer werkbaar
Met
die cijfers in het achterhoofd én de dit land in het slop draaiende
zesde staatshervorming, is het logisch te zoeken naar een oplossing voor
Brussel. Het huidige model is niet meer werkbaar. Zowel Van Parijs als
Vuye & Wouters komen tot die vaststelling. Maar hoe geef je Brussel
in de toekomst vorm?
Ressentiment
Voor
Van Parijs is het eenvoudig. Maak van Brussel een volwaardig gewest
(net als de huidige Duitse Gemeenschap overigens), schaf de in Brussel
actieve Franse en Vlaamse gemeenschap af met hun eigen én gezamenlijke
commissies. Punt. Zo creëer je vier Gewest-Gemeenschappen, die elk een
eigen patriottisme zullen ontwikkelen wat dan — volgens Van Parys — het
‘Belgische patriottisme ondersteunen’ zou.
BrusselPolis
Daarbij
plaatst Van Velthoven enkele interessante historische bedenkingen,
waarbij het hem opvalt dat een progressief filosoof als Van Parys
gebeten is door ressentiment. Net als de flaminganten die dat dikwijls
worden aangewreven door pakweg progressieve filosofen en andere
ambachtslieden. Van Velthoven zalf en slaat tegelijk. ‘Het is een goed
geschreven, heldere en samenhangende analyse, maar ze kan niet verhullen
dat vanuit aloude Franstalige standpunten vertrokken wordt.’ Het
‘ontbreekt’ immers ‘aan een ernstige historische contextualisering die
verduidelijkt waarom de taalsituatie in Brussel zo gegroeid is en waarom
gedurende anderhalve eeuw de kans werd gemist om er de meertalige
hoofdstad van België te maken.’
‘Verbeulemansing’
Dat
heeft te maken met de wijze waarop Van Parijs ‘de verfransing
verklaart’. Hij vergeet immers dat het een ‘Franstalige politieke en
ideologische keuze’ was om België (in de jaren 30) niet volledig
tweetalig te maken. De ‘Waalse beweging’ was daar resoluut tegen.
Omgekeerd was het Franstalige establishment evenzeer gekeerd tegen
tweetaligheid van het steeds groeiende Brussel.
Van
Parijs spreekt in zijn boek over een bottum-up mechanisme. Wat in de
Vlaamse beweging ooit de ‘verbeulemansing van Brussel heette’, was
immers een bewuste keuze van Vlamingen om ‘erbij te horen’ en te klimmen
op de sociale en professionele ladder. Van Velthoven, die al zijn hele
professionele leven als historicus Brussel bestudeert, noteert: ‘Het
miskent de wijze waarop een Franstalige Brusselse elite, top-down, alles
in het werk heeft gesteld om dit proces insitutioneel te bevorderen.’
Hij voegt er scherp aan toe: ‘Het negeert decennialang wetenschappelijk
onderzoek. Ook de nog steeds voortdurende ontduiking van taalwetten in
Brussel is blijkbaar niet erg relevant’ voor Van Parys. Die trekt immers
‘oude Franstalige angsten en bezweringen tot vandaag door,’ vervolgt de
historicus.
‘Kolonisering’
Dat
lijkt een angst voor ‘kolonisering’ door de Vlaamse Gemeenschap van
vandaag, een angst waar het FDF (vandaag DéFi) uit geboren is en waar
die partij tot op vandaag nog steeds op teert. Bij Van Parijs komt die
terug in ‘light’ versie, stelt Van Velthoven vast. ‘Met name de
inplanting van een succesrijk Nederlandstalig onderwijsnet en de
taalkundige bekering van niet-Nederlandstaligen, de soft power, als een
gevolg van de vrije schoolkeuze’. Die laatste hebben de Franstaligen
trouwens al in de jaren 30 afgedwongen: ‘la liberté du père de famille’.
Nu het marktdenken niet langer in het voordeel van de Franstaligen
speelt, ‘wordt het geproblematiseerd,’ stelt Van Velthoven.
Lees verder onder de afbeelding.
BrusselReporters
Prof.
Harry Van Velthoven: Philippe Van Parijs wil Brussel en Wallonie
geografisch met elkaar verbinden; ‘het Franstalig Plan B bij een
eventuele splitsing van België’.
Brussel zonder Vlaanderen
Van
Parijs ziet in zijn boek Vlaanderen liever uit Brussel verdwijnen. Het
Brussels Hoofdstedelijke Gewest zou dan een ‘normaal’ gewest worden.
Geen negentien gemeenten, noch zes politiezones. Met drietalig onderwijs
(Frans-Engels-Nederlands) en meertalige lijsten, zonder ‘concurrerende
“stammen” en electorale apartheid’. En liefst nog uitgebreid met de zes
Vlaamse faciliteitengemeenten rond Brussel. Van Velthoven merkt fijntjes
op dat in het verhaal van Van Parijs daarmee Brussel en Wallonië
geografisch met elkaar verbonden geraken, ‘het Franstalige Plan B bij
een eventuele splitsing van België’.
V&W
Veel
Vlaamse partijen, politici of denktanks hebben geen ‘concrete en
haalbare plannen’ voor Brussel. Dat bracht de onafhankelijke
V-Kamerleden Hendrik Vuye en Veerle Wouters er vorig jaar toe een
‘Brusselboek’ te schrijven. Daarin slagen ze, volgens Van Velthoven,
‘goed (…) om het juridisch-institutioneel kluwen te ontwarren en
inzichtelijk in kaart te brengen’. Met veel aandacht voor de
geschiedenis van Brussel, zijn verfransing en vergewestelijking en een
analyse van onmogelijke en onwaarschijnlijke modellen voor Brussel in
een toekomstig België.
de band tussen Vlaanderen en de “Brusselse Vlamingen” te versterken en institutioneel opnieuw te verankeren
Van
Velthoven noemt het V&W-model ‘asymmetrisch’. Kort: ‘Daar de
Franstaligen in 1993 de symmetrie van de Brusselse instellingen hebben
verbroken, geeft dat de Vlamingen evenzeer het recht om zelfstandig een
eigen asymmetrische visie uit te bouwen.’ V&W willen het
gemeenschapsmodel in Brussel bestendigen, als hoofdstad van België en
van zowel de Franse als de Vlaamse Gemeenschap. Dat doen ze ‘door de
band tussen Vlaanderen en de “Brusselse Vlamingen” te versterken en
institutioneel opnieuw te verankeren.’
Eén
of twee Vlaams-Brusselse ministers zouden in dat model lid worden van
de Vlaamse regering — momenteel is er dat verplicht één, nu in de figuur
van Benjamin Dalle (CD&V). De eerste zes Vlaamse gekozenen van het
Brusselse parlement zouden dan ook zetelen in het Vlaams Parlement. ‘Op
die manier wordt Vlaanderen betrokken bij de Brusselse Vlaamse
Gemeenschapscommissie en zo ook bij de Gemeenschappelijke
Gemeenschapscommissie aan wie de kinderbijslag werd toevertrouwd’ (in de
zesde staatshervorming). ‘Dat geldt eveneens voor een verdere
defederalisering van de sociale zekerheid.’
Vlaanderen aan de Brusselse tafel
In
dit model verandert er voor de Franstaligen niets, maar ‘aan Vlaamse
kant zit Vlaanderen dan mee aan tafel’. ‘Dat verhoogt de
representativiteit en de democratische legitimiteit van de Vlaamse
Brusselaars.’ Vuye en Wouters leggen het initiatief om de Franse
Gemeenschap te behouden of af te schaffen, volledig bij de Franstaligen.
Eerder richtten ze ook op eigen initiatief de Fédération
Wallonie-Bruxelles op, dus dat moet wel lukken. Al zetten de beide
oud-Kamerleden daarmee ook de deur open voor een gewest-gemeenschap
langs Franstalige kant. Waarbij Wallonië definitief de Brusselse deur
sluit. Iets waar in Wallonië steeds vaker om wordt geroepen, klassiek
vooral in socialistische kringen, maar vandaag ook in de MR.
Brusselmodel Karl Drabbe | Doorbraak.be
Dan
zit je wel nog met de taalwetgeving, waar het de voorbije decennia van
kwaad naar erger ging. Het leidde ooit tot het ontslag van
Volksunie-staatssecretaris Vic Anciaux. Die stelt vandaag vast dat
Brussel de taalwetgeving resoluut naast zich neerlegt. Ook daarvoor
toveren Vuye en Wouters een oplossing uit de Vlaamse hoed. De hiervoor
gecreëerde vicegouverneur (vandaag Jozef Ostyn, oud-medewerker van
CD&V-minister Brigitte Grouwels) zou de bevoegdheid krijgen tot
vernietiging van maatregelen die een loopje nemen met de taalwet.
Nieuw model voor Brussel
Van
Velthoven is het ermee eens dat het Belgisch model dringend moet
herzien worden. Maar in de ‘botsende’ scenario’s van V&W en Philippe
Van Parys ziet hij geen soelaas. De historicus schuift enkele principes
naar voor die volgens hem wel kunnen werken.
‘België
zou kunnen evolueren in de richting van vier deelstaten, met in het
Brusselse Hoofdstedelijk Gewest het behoud van de Nederlandstalige
infrastructuur en financiering door Vlaanderen.’ Daarin voorziet hij de
mogelijkheid van samenwerkingsakkoorden inzake onderwijs en cultuur
tussen Brussel en de Vlaamse, resp. Franse Gemeenschap. Tweetalige
lijsten zijn geen must voor de historicus, omdat het verleden leert dat
het een enorme gok is. ‘Men kan zich afvragen hoe efficiënt en
waterdicht eventuele waarborgen kunnen zijn, hoe een “Nederlandstalige”
Brusselse elite de verdere band met Vlaanderen ziet en hoe een gelaagde
identificatie evolueert.’ Want uit de analyses van taal en identiteit in
de Brusselse Taalbarometer blijkt dat er een Brusselse en zelfs
Vlaanderen-onvriendelijke identiteit ontstaat bij de Nederlandstalige
hoofdstedelingen.
-NA GESCHRIJFSEL
*
Een
en al bewondering voor de moed van V & W. Die lopen zelfs op het
scherp van het zwaaard van Damocles. Één stap verder, zolang Vlaanderen
de defintieve stap niet heeft gezet, en ze staan terecht voor
hoogverraad. Kunnen ze Hierboven lekker (maar zonder hoofd) kaart spelen
met Egmont & Hoorne….
-
Remener?
Drie vrienden. Willem van Oaranje, Graaf Egmint en Graaf Hoorne? Later
kregen die twee ’n standbeeld, Willem van Oranje werd Koning der
Nederlanden….
Geen opmerkingen:
Een reactie posten