186 - DOORBRAAK
*
Zondag 5 april 2020
*
ACTUALITEIT, EUROPA, POLITIEK
*
Waar kan men terecht in geval van nood?
foto: ©reporters
*
De EU kan niet beter zijn dan haar leden
Is
de vraag of de EU faalt, niet een foute vraag ? Onwetendheid, chaos en
slechte organisatie op nationaal vlak zijn moeilijk te compenseren op
Europees niveau
05/04/2020 Elisabeth Altekoester - Leestijd 7 minuten
*
Ter
herinnering: de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft op 11 maart
covid-19 officieel tot pandemische ziekte verklaard. De Italiaanse
Premier Conte had twee nachten tevoren de algemene lock-down
uitgeroepen. België kwam hiermee een week later. Andere landen volgden
stapvoets en op verschillende manieren. Terwijl België zijn grenzen
dichtgooide, kunnen vandaag Duitsers bijvoorbeeld nog naar Nederland.
De Europese Commissie is geen regering
Dit
alles is nu drie-vier weken geleden. Wat kan men doen in vier weken?
Wat kan een EU doen en wat kan een Europese Commissie doen? De Europese
Commissie is geen regering. Zij kan niet tot een lock-down besluiten of
het dragen van mondmaskers verplicht maken. De Commissie en de hele EU
zitten in een keurslijf van structuren en juridische regels. Zij hebben
zelfs een Treaty, een Grondverdrag dat vastlegt wat op Europees vlak mag
gedaan worden en wat niet. Dit wilden de lidstaten zo, en zij hebben
dit zo besloten. Zij willen (en moeten) alles onder controle houden, en
voorkomen dat hun Europese creaturen een eigen leven gaan leiden.
De coronacrisis is één chaos
De
coronacrisis is één chaos. Beetje bij beetje leerde iedereen a) hoe
zwaar die ziekte is, b) hoe besmettelijk en c) hoeveel er in de
ziekenhuizen en de zorgsector allemaal mankeert. Ieder EU-land kwam daar
op een andere manier en op een ander tijdstip achter. Hoe kon de
Europese Commissie deze kakofonie van verschillende opvattingen en
aanpak coördineren? Tot op de dag van heden is men het niet eens of de
gewone burger ook een mondmasker moet dragen, of waar nu precies het
probleem met de tests zit: is het te ingewikkeld of is er te weinig
testmateriaal?
Wij
hebben geen idee hoe lang dit gaat duren. Iedere dag staren wij naar de
cijfers en hopen op de piek. In België was die al voor einde maart
aangekondigd. Deadlines voor de versoepeling van de regels worden
genoemd en weer verschoven. De Europese Commissie beweert, aan een exit
strategy te werken. Alleen weet men niet hoe lang de epidemie zal duren
en hoe de wereld er dan precies zal uitzien. De verwarring in de
lidstaten weerspiegelt zich in verlamming en soms hectische reacties van
de Commissie. Sommige lidstaten beginnen pas onder covid-19 te
begrijpen hoe sterk zij in de medische sector hebben gesnoeid de
afgelopen jaren.
Wat had de Europese Unie al wél kunnen doen?
Tegen
de grensafsluitingen vermocht de Commissie niets. In het begin heeft
zij nog net sommige lidstaten ervan kunnen weerhouden om ook het
goederenvervoer te beperken. Volgens de Schengenregels (en wij kennen
die van de migratiecrisis ) kan in noodgevallen ieder land zijn grenzen
voor een beperkte periode afsluiten.
dan moeten de lidstaten bereid zijn mee te doen
Pan-Europese
coördinatie is iets waar de Commissie het initiatief kan nemen, maar
dan moeten de lidstaten bereid zijn mee te doen. Afsluiting van de
Europese buitengrenzen en verstrengde controles waren dan zeker aan de
orde geweest. Maar hoe kan men tot overeenstemming komen, als een land
als Spanje pas drie weken na het eerste covidsterfgeval de juiste
diagnose kan stellen?
Het
opstarten van een gemeenschappelijk organiseerde openbare aanbesteding
voor alle noodzakelijke hulpgoederen is zeker een goed initiatief en had
al vroeger kunnen komen, en hiermee samenhangend ook het versoepelen
van EU-voorschriften voor de inkoop van mondmaskers, schutkledij,
zuurstofapparaten en medicijnen.
Is solidariteit altijd mogelijk?
Solidariteit
is iets voor mensen en landen met wie het goed gaat, die genoeg hebben
en wier buurman plotseling in een catastrofe terechtkomt. Dan kan men
helpen, want men weet over hoeveel dekens, waterflessen, hulpmaterialen
en medicijnen men beschikt. Maar als iedereen in dezelfde catastrofe
zit, alleen op een verschillend tijdstip, hoe weten de
verantwoordelijken dan hoeveel mondmaskers en dergelijke kunnen worden
afgestaan? Men weet niet hoe hoog de piek wordt noch wanneer die komt,
en misschien volgt achteraf nog een tweede golf? In dit soort situaties
is het best begrijpelijk dat iedereen in eerste instantie aan zijn eigen
burgers denkt. En daar waar het mogelijk is, waar men bijvoorbeeld over
een voldoend aantal aan intensive care-bedden beschikt, werkt de
solidariteit inderdaad.
Is er voldoende financiële hulp voor de zwaarst getroffenen?
Het
geld vloeit in stromen. Op 19 maart heeft de ECB 870 miljard euro in de
EU-economie gepompt (naast de 20 miljard die sowieso iedere maand ter
beschikking worden gesteld). Dit geld kan geleend worden door banken,
overheden of bedrijven. De Europese Investeringsbank in Luxemburg (EIB)
gaat een bedrag van 240 miljard euro vrijmaken, hoofdzakelijk bedoeld
voor kmo’s.
Regels worden versoepeld, nieuw geld doelgericht ter beschikking gesteld
De
Commissie is op 2 April begonnen met een cash-injectie van 8 miljard om
onder andere medisch materiaal te kopen, en artsen of zorgverleners te
betalen. Zij heeft de regels voor de Cohesie-, Regionale en Sociale
fondsen opengesteld (gezien het hierboven beschreven juridische
‘keurslijf’ geen simpele beslissing !). Feitelijk betekent dit dat ieder
land het geld wat hem toekomt kan rondschuiven zoals het wil. Met deze
versoepeling zou het mogelijk zijn dat het geld voor Henegouwen naar
Vlaanderen kan gaan als hier het virus heviger tekeergaat en Vlaanderen
het economisch moeilijker te verteren krijgt. De Commissie heeft
hierover dan niets meer te zeggen. Alleen moet men het binnen België wel
eens worden. Solidariteit dus!
wie krijgt hiervan hoeveel?
Ursula
von der Leyen heeft gisteren het initiatief ‘SURE’ gelanceerd. Het
model komt uit Duitsland en heet daar Kurzarbeitergeld. Duitsland werkt
hiermee al lang. Iedere keer dat de economie in een tijdelijke crisis
verkeert, wordt het de bedrijven mogelijk gemaakt hun werknemers te
behouden, en de overheid betaalt voor de tijd dat deze werknemers minder
of niet werken. De EU stelt hiervoor 100 miljard euro ter beschikking,
als lening. Aan solidariteit denkend blijft de vraag: wie krijgt hiervan
hoeveel? Het is al duidelijk gezegd dat het grootste deel naar Italië,
Spanje en Frankrijk gaat. Maar ook zij kunnen niet boven de 60%
uitkomen. Commissieverantwoordelijken zeggen iedere eurocent uit de
EU-begroting te zullen persen om die in covidgerelateerde activiteiten
te stoppen. Vrijdag heeft de Commissie de toezegging gedaan om voor vier
maanden de btw en accijns te laten vallen op medische goederen die uit
derde landen in de EU worden geïmporteerd.
Is niet alle geld gelijk?
En
dan hebben wij nog het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM), een fonds
ontstaan middels de bijdragen van EU-lidstaten in de nasleep van de
Griekenlandcrisis. Het ESM beschikt over een uitleencapaciteit van meer
dan 400 miljard. Die landen die het meest de behoefte voelen en de
grootste klacht inbrengen vanwege de mankerende solidariteit, zien een
lening van het ESM niet zitten. Bedacht voor de redding van banken,
hebben zulke leningen voor hen een geur van faillissement. En aan een
lening van het ESM zijn condities verbonden, een element waar sommige
landen ook niet van houden.
een nieuw label voor de oude Eurobonds
Maar het toverwoord is ‘Coronabonds’,
een nieuw label voor de oude Eurobonds, een financieel middel dat voor
het bevechten van de corona-epidemie niet (of nog niet) ter beschikking
staat.
Hier
gaat het om het principe hoe men in de EU schulden maakt. Het is een
oude wens van landen als Italië, Griekenland, Frankrijk of Spanje om van
hun hoge rentevoeten af te raken ten koste van landen die het
economisch beter doen. De covidcrisis opent dan de deur voor iedere
EU-lidstaat om in de gemeenschappelijke eurozone leningen aan te gaan.
Er worden dan schulden gemaakt waarvoor iedere buurman mee aansprakelijk
zal zijn. Dit is niet alleen een financieel-technische uitdaging maar
in het bijzonder een democratisch probleem. Italië maakt dan schulden op
basis van een politiek waarover de Belgische of Duitse burger niet mee
kan beslissen.
Solidariteit tussen regeringen of solidariteit met mensen?
De
jongste twee weken zijn wij hierover haast in een oorlog verzeild
geraakt tussen Nederland/Duitsland aan de ene kant, en
Italië/Frankrijk/Spanje aan de andere. Het woord ‘solidariteit’ stond
weer centraal. Maar Eurobonds hebben niets te maken met het bevechten
van de corona-epidemie. We riskeren hier een aanslepende strijd binnen
de EU die tijd en aandacht wegneemt voor het nadenken over, en het
opstellen van plannen en projecten die de zieke EU kunnen helpen te
overleven op basis van het bestede geld. De Eurogroup heeft nu 2 weken
om zich erover te buigen hoe landen met een te hoge staatsschuld
versoepelingen kunnen krijgen bij het maken van weer nieuwe schulden.
Dit is al heel wat en Italië &co zullen hierbij geen slechte beurt
maken.
Er
bestaat niet alleen een vraag naar solidariteit tussen de EU-landen,
maar ook naar solidariteit tussen de nationale regeringen … en hun
burgers. Hier helpt het binnenfietsen van politieke eisen in tijden van
menselijke nood niet.
NA GESCHRIJFSEL
*
Afdwingbaarheid? Soms wel. Soms niet. Al naargelang de wind blaast.
*
Miljarden
dansen als muggen om onze oren. Maar gewoontegetrouw weten wij
Vlamingen uit ondervinding, dat het meeste water altijd naar dezelfde
zee stroomt.
Belachelijk
al dat bekvechten over dat de engeltjes nu mannejes of vrouwtjes zoudeb
geweest zijn…. Niet of ze al dan niet bestaan. Wat niet kan gezegd
worden van deze pandemine die onze Blauwe Planeet compleet dreigt te
verwoesten.
Stuggle
for life gaat in hoofdzaak niet om geld. Zelfredzaamheid is het goede
woord. De rest komt dan wel vanzelf. Zelfs met ’n beetje hulp van
Hierboven, maar zekerlijk niet van deze EUSSR. In tegendeel zelfs. Zie
islamisering….
Wie zei daar ooit weern dar, als de Nood het hoogst is, de redding dan nabij is?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten