168 - DOORBRAAK
*
ZATERDAG 28 MAART 2020
*
CORONA WOORDENBOEK: NIET VOOR COVIDIOTEN
PARALIPOMENA
*
**
foto: ©Reporters / BSIP
- 27 maart 2020 - Leestijd 6 minuten
*
Corona woordenboek
Het corona Virus zorgt voor heel wat nieuwe woorden, die staan nu samen in het coronawoordenboek.
Wie
graag met taal bezig is kan zich nu op het corona woordenboek storten.
Op zoek naar het spoor dat het virus in onze taal getrokken heeft.
Corona woordenboek
Taal
past zich nog sneller aan de realiteit aan dan een virus. Zo zorgt de
coronacrisis voor heel wat nieuwe woorden in onze taal. Er zijn
leenwoorden uit een andere taal zoals ‘lockdown’ of ‘social distancing’.
Daarnaast zijn er ook bestaande woorden die een nieuwe betekenis
krijgen. Ten slotte zijn er ook nieuwe samenstellingen zoals ‘luchtmuur’, ‘paniekhamsteren’ of ‘straatschaamte’.
Het
zal u niet verbazen dat er heel wat corona- of covid-samenstellingen
zijn dezer dagen, zoals coronavakantie of coronaspuger. Persoonlijk voel
ik wel wat voor het woord ‘covidioot’. Ik voel ook veel sympathie voor
de ‘i-Padzuster’
De
woordenboek-maker Van Daele heeft nu op haar website een speciale
pagina waar het een coronawoordenboek bijhoudt. De woordenboek-maker
heeft ter wille van de thuiswerkende student en werknemer ook alle
online woordenboeken opengezet. Ook fijn voor een online redactie als
die van Doorbraak.
De redactie van ‘Haarlem 105’
belde met Ton den Boon, de hoofdredacteur van de Van Dale en voltijds
woord-verzamelaar. Hij legt erin uit hoe hij te werk gaat om nieuwe
woorden te verzamelen. We hebben het gesprek hieronder klaargezet. Den
Boon ziet het als een tijdelijk woordenboek, omdat veel woorden na de
crisis ook opnieuw zullen verdwijnen.
C-woord voor dat-relaties
Hieronder
enkele woorden uit het artikel en enkel extra’s. Het woordenboek groeit
elke dag. En geloof me, het is meer dan enkel leesvoer voor
taalaficionado’s. Het is fijn om eens in te grasduinen. U kan dan
tijdens een skypevisite, zwaai- of raambezoek of het ouderen-uurtje met
uw corona-kennis uitpakken. U wil niet de naam krijgen een amateur- of
toog-viroloog te zijn bij een praatje na het zorg-applaus, toch?
C-woord: (het) (eufemisme) corona
‘Je leest niets anders meer dan het c-woord tegenwoordig!’
Corona
spuger: (de) iemand die een ander naar het leven staat door deze bewust
(te dreigen) in het gezicht te spugen in tijden van corona
‘Telkens ik een hamsteraar ‘van jetje zie geven’, komt de corona spuger in me boven.’
Corona
vakantie: (de) als een vakantie voorgestelde periode dat iemand als
gevolg van corona geen contact-onderwijs kan volgen en/of niet naar zijn
werk kan
‘Terwijl zorgverleners hard werken, wanen sommigen zich op corona-vakantie.’
Cov-idioot:
(de) iemand die uit pure domheid niet doet aan ‘sociale onthouding’ en
tevens de regels overtreedt die bedoeld zijn om de verspreiding van
corona tegen te houden of te vertragen; ontleend aan Engels ‘covidiot’, een porte-manteau woord van COVID-19 en idiot
‘Gisteren zat de bank op het park weer vol covidioten.’
Dat-relatie:
(de) relatie waarbij twee of meer personen op regelmatige basis via
sociale media, bv. Skype, samen ‘borrelen’ wanneer ze door
omstandigheden (zoals een besmettelijke ziekte) niet in elkaars fysieke
aanwezigheid kunnen ‘socializen’; gevormd naar analogie van lat-relatie
op basis van het letterwoord dat: ‘drinking apart together’
‘Gisteren op Skype goed doorgezakt met de boys, we hebben een triootje in onze dat-relatie!’
Elleboog-hoesten:
(werkwoord, onbepaalde wijs) hoesten in de elleboog (in plaats van met
de hand voor de mond) om eventuele verspreiding via de lucht van
ziektekiemen te voorkomen of te beperken én om te voorkomen dat het
virus via de handen wordt verspreid, synoniem elleboog-kuchen
‘Hou dat elleboog-hoesten ook na het c-woord maar vol, ’t is ook goed tegen de griep.’
iPad-zuster:
(de) verpleeghulp of -kundige die in verzorgingshuizen die geen
bezoekers meer ontvangen, faciliteert dat bewoners via FaceTime en Skype
contact kunnen houden met hun kinderen en kleinkinderen
‘”Multi-nationals als Apple krijgen weer gratis reclame dankzij neologismen als iPad-zuster,” zei de covidioot.’
lockdown:
(de) noodmaatregel of noodtoestand, waarbij een land, streek, stad of
gebouw niet mag worden betreden of verlaten vanwege een gevaar of de
dreiging van gevaar, bv. een virus-infectie; Engels
‘Introverten zijn niet in lockdown, zij leven in hun ideale wereld.’
Ouderen-uurtje: (het) uur dat supermarkten uitsluitend toegankelijk zijn voor ouderen
‘Tijdens het ouderen-uurtje loopt de Delhaize vol kleingeld-bomma’s.’
Raam-bezoek: (het) raamvisite, zie ook zwaai-bezoek
‘In Amsterdam hebben ze al jarenlange ervaring met raam-bezoeken, dat komt van pas.’
social
distancing: (het) het mijden van openbare gelegenheden, bv. tijdens een
epidemie of pandemie ter voorkoming van ziekte-verspreiding, en het
afstand houden van anderen in het algemeen; Engels, letterlijk: afstand
houden in het sociale verkeer
‘Nu is “social distancing” een heldendaad, vroeger heette dat asociaal zijn. Het kan verkeren.’
Straat-schaamte:
(de) schaamte die iemand ervaart wanneer hij of zij tijdens een (gehele
of gedeeltelijke) lockdown op straat is, bv. om de noodzakelijke
boodschappen te doen, zie ook buiten-schaamte
‘Na de vlieg-schaamte, de straat-schaamte. Als we gêne konden bottelen, werden we allemaal stinkend rijk.’
Toog-viroloog:
(de) leek die als dilettant op het gebied van de virologie
nep-informatie verspreidt over een virus, de overdracht daarvan en/of de
behandeling ervan
‘Op 13 maart zaten de cafés nog vol toog-virologen, intussen zijn ze verkast naar Twitter.’
Twitter-viroloog:
(de) leek die op Twitter kritisch schrijft over de maatregelen die
echte virologen hebben geadviseerd ter bestrijding van een
infectie-ziekte zoals COVID-19
‘Al die twitter-virologen kregen hun diploma waarschijnlijk bij de cornflakes.’
Zorg-applaus:
(het) applaus van veel mensen op allerlei plaatsen voor alle mensen die
werken in de zorg, m.n. als uiting van waardering voor al het werk dat
mensen verrichten die in de zorg werkzaam zijn
‘Nu allemaal een zorg-applaus geven, een paar maanden geleden was het nog een besparings-applaus.’
Zwaai-bezoek: (het) zwaaien door het raam heen bij iemand die door de corona-crisis geen fysiek bezoek mag ontvangen, zie ook raam-bezoek
Pieter Bauwens
Aangeboden door de Vrienden van Doorbraak
*
NA GESCHRIJFSEL
*
Om U ’n kriek te lachen. Of is het eerder een… zuurprum geworden?
Eche humor is.. wenn man trotzdem noch lachen kann.
Enne,
ter attentie van al de dikke Vandale‘‘s die ons land rijk is, kan ik
nogmaals ons (doe…) Ma te tonele voeren. Een van haar gewiibte-gezegde
was, dar de ne zijn door, de andere zijn brood was.
Raar, hé, dat zelfs in deze corona-tijden de doden hun gelijk halen?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten