98 DOORBRAAK
KIMAAT EN MILIEU: ÉÉN STRIJD?
*
Woennsdag 12 Februari 2020
*
**
*
Een protest bord op een klimaatmars in Nederland
foto: ©reporters/ppe
*
10 februari 2020
*
In
haar brandende ambitie om de opwarming van de aarde tegen te gaan
schakelde de internationale klimaatbeweging het afgelopen jaar een
versnelling hoger. Echter maakt ze daarbij oneigenlijk gebruik van een
misverstand dat groeit in de hoofden van vele mensen: klimaat en milieu
zijn twee verschillende dingen. Nochtans is het raadzaam om de milieu-
en klimaatproblematiek duidelijk van elkaar gescheiden te houden. Zo
niet dreigt voor beide maatschappelijke vraagstukken een ongunstige
afloop.
Doelbewuste vermenging
Zowel
in de media berichtgeving als tijdens politieke debatten worden beide
dossiers vaak op één hoop gegooid. Daarom is het nuttig om het
essentiële onderscheid tussen het klimaat- en milieuprobleem nog eens
duidelijk op scherp te stellen. Terwijl de terug dringing van de
menselijke factor in de aardopwarming vooral gaat over de reductie van
onze globale CO²- uitstoot, betreft het verbeteren van ons leefmilieu
vooral de bevordering van zuivere lucht, water en bodem.
Een benzineauto slecht voor het klimaat maar goed voor het milieu
Tussen
beide dossiers bestaan er zeker linken, maar heersen vaak ook geheel
tegengestelde belangen. Zo is het gebruik van een benzineauto slecht
voor het klimaat maar goed voor het milieu. Dit wegens haar hoge CO²-
uitstoot maar lage fijnstof-emissie. Exact het omgekeerde geldt voor de
dieselauto: die zijn doorgaans nefast voor het milieu maar vriendelijk
voor het klimaat.
Gezien
de techniciteit van beide beleids domeinen dacht ik aanvankelijk dat
deze vermenging van zaken vooral uit onwetendheid voortvloeide. Maar
recenter bekruipt mij de indruk dat deze opeenhoping door sommige
auteurs doelbewust gebeurt, aangezien zij daar een bijzonder belang bij
hebben.
Draagvlak
Voor
de verbetering van onze eigen leefomgeving bestaat er onder de
bevolking sinds jaar en dag een solide draagvlak – dat de afgelopen
periode overigens nog sterker is geworden. De verklaring daarvoor is
eenvoudig: ‘lastige’ politieke beslissingen op dit punt zorgen er vrij
direct voor dat de kwaliteit van lucht, water en bodem van onze eigen
biotoop erop vooruitgaat, wat dan weer bevorderlijk is voor onze
persoonlijke gezondheid, levens verwachting en levens kwaliteit.
Sinds
milieu als politieke bevoegdheid geregionaliseerd werd zijn de
deelstaten qua wetgeving steeds verder uit elkaar gegroeid. Op Vlaamse
velden moeten de landbouwers bijvoorbeeld aan steeds stringentere
nitraatrichtlijnen voldoen vanuit de vrees dat het drinkwater in onze
dichtbevolkte gebieden aangetast zou worden. Er kwamen ook structurele
regionale beleidsacties om de afvalverwerking sluitend te organiseren,
kanaal- en rivierwater te zuiveren, groen aanplantingen te voorzien,
etc. In een opgemerkt bericht concludeert weerkundige Frank Deboosere
dat gemiddeld gesproken de lucht hier nu zuiverder is dan 30 jaar
geleden.
zichtbare vooruitgang in de eigen buurt
Inwoners
zijn dus best wel bereid om ook beperkte (boven)lokale milieu-taksen te
betalen en zelfs fysieke inspanningen te leveren wanneer dit de
milieuzaak ten goede komt. Een volgeladen rit naar het containerpark,
het gebruik van de fiets voor kortere afstanden, het opruimen van
zwerfvuil… dit leidt immers tot zichtbare vooruitgang in de eigen buurt.
Burgers snappen wel degelijk het verband tussen beide en accepteren
daarom ook zo’n maatregelen omdat dit de eigen levenskwaliteit
vrijwaart.
Collectieve actieprobleem
Het
klimaat dossier vormt daarentegen een schoolvoorbeeld van het
‘collectieve actieprobleem’. Persoonlijke inspanningen op micro-niveau
resulteren dan niet noodzakelijk in een verbetering van de
omstandigheden op macro niveau – wel integendeel. En wanneer goed
bedoelde initiatieven zelfs de eigen situatie klaarblijkelijk niet
verbeteren treedt vermoeidheid op in de gelederen. Dat mochten de
klimaat activisten hier recent ervaren: hoe dwingender de aansporing tot
gedrags wijziging weerklinkt, hoe meer ook de publieke tegenwind de kop
opsteekt.
Sommige
(nieuwe) Belgen wijzen mij zelfs voorzichtig op enkele onmiddellijke
voordelen van een milder klimaat. Warmere temperaturen doen bij hen het
verlangen minderen om de verlofperiode in het vroegere thuisland te gaan
doorbrengen. Minder strenge winters zijn een belangrijke financiële
meevaller qua verwarmingskosten voor het beperkte gezinsbudget. Moeilijk
om daarop een passend antwoord te verzinnen.
Het probleem verplaatst zich
In
de aanpak van dit mondiaal probleem heerst er in elk geval veel ‘free
rider’-gedrag waarbij de inzet van enkelen onmiddellijk wordt
geneutraliseerd door anderen die niet meewerken. Voor elke steenkool
centrale die in Europa sluit, gaan er in China een veelvoud van die
installaties open, en dat ontmoedigt enorm.
Via
haar economisch beleid stimuleert Vlaanderen de aanwezige industrie met
zachte hand om de CO²- voetafdruk van zware productie processen
stelselmatig te verminderen. Door volgehouden innovatie wisten
bijvoorbeeld petro-chemische en staal bedrijven hun activiteiten minder
vervuilend te organiseren.
Een equivalent van deze industriële productie onmiddellijk in het meer vervuilende buitenland
Die
bedrijvigheid in Vlaanderen inperken is dodelijk voor de wereldwijde
klimaat toestand; aangezien een equivalent van deze industriële
productie onmiddellijk in het meer vervuilende buitenland zou worden
geopend. De vraag naar deze geproduceerde producten of diensten is
immers niet plots verdwenen.
Het
is dan ook bizar dat de beweging de schuld voor het gebrekkige
Belgische klimaat engagement nu uitgerekend bij Vlaanderen legt. Kan de
Vlaamse Regering verweten worden het grootste deel van het Belgische
economische weefsel in stand te houden?
Om
het Vlaamse schuldgevoel te vergroten voegt men eraan toe dat Wallonië
via haar CO²- voetafdruk alsnog helpt om aan de internationale klimaat
verplichtingen te voldoen. Maar als Vlaanderen jaarlijks sociale
transfers verstuurt naar Wallonië, mag men dan verwachten dat het
ruimere en groenere zuidelijke landsgedeelte wat meer van de klimaat
verantwoordelijkheden op zich neemt?
Milieu- discussie gekaapt
Het
is voor klimaat activisten natuurlijk niet fijn om vast te stellen dat
de politieke discussie vastloopt terwijl de wetenschappelijke
knipper-lichten rood kleuren. Maar dit is nog geen vrijbrief om onder
verkeerde voorwendselen toch de eigen agenda proberen door te drukken.
Om de klimaatzaak alsnog electorale wind in de zeilen te geven spant men
subtiel het populairdere milieu-discours voor de kar. Men vermengt
beide dossiers door ze steeds in één adem te noemen en creëert aldus
publieke verwarring.
Om
die uitdijende misvatting te illustreren geef ik u één voorbeeld. De
introductie van lage-emissiezones in verschillende grootsteden roept bij
de eigen inwoners al bij al beperkte oppositie op. Begrijpelijk, want
het weren van dieselauto’s en toelaten van benzineauto’s is dan ook bij
uitstek een milieu maatregel – en geen klimaatmaatregel zoals velen
plegen te zeggen. Hetzelfde geldt voor de snelheids beperking tot 100
km/u in Nederland. De regering verdedigt deze verlaging als een poging
om de zorgwekkend hoge stikstofwaarden op het Nederlandse territorium
onmiddellijk naar beneden te brengen.
De
eigen leef-omgeving (dieren, planten, en uiteraard ook mensen) wordt er
momenteel letterlijk ‘vergiftigd’ door de hoge uitstootwaarden – die
overigens specifiek boven Nederland en Duitsland problematisch zijn. De
groep getroffenen is hier dus geografisch beperkt én zijzelf
(Nederlandse en Duitse autoriteiten) kunnen ook effectief iets doen om
het acute probleem te verhelpen.
oneigenlijk gebruik van het opgebouwde milieu-draagvlak
Wie
echter elementen uit de milieu discussie probeert te kapen om ze
vervolgens te vermengen in het eigen klimaat discours, die maakt
oneigenlijk gebruik van het opgebouwde milieu-draagvlak om alsnog
verregaande klimaat maatregelen ingang te doen vinden. Een strikt
bewaakte scheiding en behandeling van beide problematieken is daarom
raadzaam. Anders dreigt de opstekende tegenwind in het klimaat dossier
op termijn ook de steun voor doortastende milieu maatregelen te
eroderen.
Lorenzo Terrière
**
*
NASCHRIFT
*
Tussen “…“ even kort herhalen. Zodat het zowel bij de lezer als bij mijzelf goed doordringt… En ‘ad vitam eternam’ opgeslagen blijft in ons persoonlijk archief. Voor late. Tegen dat ooit ‘Meneer Midddernood’ komt….
*
NASCHRIFT
*
Als belanghebbende, maar totaal onbevoegde toeschouwer-slachtoffer toch nog een paar randopmerkingen.
Bestaat
er nadere informatie over de ‘vervuiling’ – buien de nucleaire afval
die men kilometer diep onder de rotsen begraaft - door het gebruik van
nucleaire ‘brandstoffen’? Of moeten deze Wetenschappers en Geleerde
Bollen er het zwijgen toe doen?
Ten
tweede: wat met dee ‘fijne stofdeeltjes’, het ‘roet’ en de vervuilde
lucht sedert massalonze dode lichamen in onze dicht bevolkte gebieden
niet meer aan de grond, mar aan de vlammen worden prijsgegeven? Elk dood
lichaam an sich is vervuilend, maar eeuwenlang al stopt men deze
‘vervuiling’ diep in de grond, waar de Natuur ongemerkt en zeer
langzaam, er jarenlang over doet om… te recueeren wat recupereerbar is.
Vraag waarop vooral de aardwormen zouden kunnen antwoorden, moesten die kunnen spreken…
*
Geen opmerkingen:
Een reactie posten