**
****
Ieder vogel zingt zoals het gebekt is.
*
Eerst
de personages die deze namiddag op een Nederlandse TV zender
paradeerden. Vraag me niet hoe en wat, m’n handicap inzake horen en zien
stonden daarvoor teveel in de weg. Ik resumeer.
De
Duitse Keiser heeft, toen bleek dat zijn onoverwinnelijk Armee niet
sterk genoeg was om in de Vlaamse Velden de Fransen & Cie ZIJN
vredesvoorwaarden op te leggen, in geheime onderhandelingen was met
Wilhelmina, die hem asiel zou toestaan, als het ooit zo ver zou komen.
Financieel was dat tussen die twee ook geen probleem. Wat minder gekend
is, is dat de Staf van de Deutsche Armee reeds van bij het begin van de
(geslaagde) inval in ons Land, gevestigd was in Spa, relatief dicht bij de Duitse grens. (****)
Uiteraard
zonder medeweten van zijn achterneef, Koning Albert I, de latere
minnaar-rotsenduiker van Marche-les-Dames (1934). In de onmiddellijke
omgeving van datzelfde Spa, sedert eeuwen en tijden het wereldberoemde
luxe kuuroord voor de jetset.
Spa is/was een mondain vakantie-oord en dat zullen Hinderburg (de latere Voorganger-Kanselier van Adolf Hitler, de kleine korporaal van WO I),
Ludendorf en al die anderen van de Generale Staf wel geweten hebben.
Maar officieel was men daar om dichter bij het front te zijn. We zagen
op het scherm ’n oude man, kleinzoon van de toenmalige eigenaars, met
veel zin voor details, een rondleiding geven op al die plaatsen en
paleizen. Hallucinant!
Rond
9 November ‘18 toen de oorlog definitief verloren leek, vertrok de
Keizer met een hele stoet getrouwen per trein richting Nederlandse
grens. Het lijkt wel een hedendaags Wild West-verhaal. Willem II was op
de hoogte van wat zijn neef, Tsaar Nicolas II en zijn gezin door de
Bolsjewieken was aangedaan bij de Oktober Revolutie van het jaar
daarvoor. Men vreesde dat de trein ook zou overvallen worden door de
opkomende Waalse Bolsjewiekse Opstandelingen die getipt waren, en na een
paar kilometer stapte het illustere gezelschap over in de klaarstaande
auto-karavaan. Om via de gewone wegen de veilige grens van het neutraal
gebleven Nederland te bereiken.
De reis (met onderbrekingen) ging tot in
Huize Doorn,
een
kasteel-landgoed, waar hij in Juni 1941, 82 jaar oud, overleed. De
relaties tussen de ex-Keizer en Adolf Hitler waren, echter, zoals men
zegt, ‘van gemengde aard. Wel verstuurde Wilhelm aan Hitler, na de Val
van Parijs (Juni ’40), een telegram met formele gelukwens.
Hij
ligt, gebalsemd en al, in zijn eigen mausoleum in Huize Doorn, te
wachten om naar Duitsland terug te keren, tot daar de monarchie zal
hersteld zijn….
Voor verdere uitzonderlijke details zie
*
*
(****)
Ook bij de Inval der Duitsers in Mei ’40 had Hitler gekozen om dicht
bij het front te zijn. Zijn OKW was deze keer gevestigd in de bossen van
Bruly-le-Pêche, deze keer dichter bij de Franse grens. Het was daar
eerder zeer sober kamperen dan genieten van het uitgangsleven in een
chique buurt..
*
Via Wereldoorlog II
komen we dan automatisch terecht bij Hitler, die een jaar voordien (1
September 1939), de blikken had gericht naar het Oosten. Met het doel
méér Germaans ‘Lebensraum’ te bemachtigen voor het eigen ’Herrenvolk’ ten koste van buurland Polen. Een land dat bevolkt was met Slavische ‘Untermenschen’.
Hitler
en Stalin waren tot dan toe goede maatjes geweest, zodat er, diep in
het geheim t.o.v. het Westen, een overeenkomst Ribbentrop-Molotov tot
stand kwam (die de ‘Entente’ te slim af waren) om dat land
tussen hen beiden te verdelen. Eerst wachtte Stalin het (goede) verloop
der gebeurtenissen af, om na een paar weken op 17 September1939) Polen
op zijn beurt van zijn kant binnen te vallen.
*
‘Nog is Polen niet verloren’
Het Pools-Litouws Gemenebest in zijn grootste omvang.
*
*
Vooruitblikken in het verleden
11 november 2018
*
Als
je wekelijks een artikel schrijft over wat we de volgende dagen
allemaal kunnen herdenken, dan zijn er van die momenten in het jaar
waarop je niet weet wat eerst te kiezen. En dezer dagen is de keuze zeer
groot: de staatsgreep van Napoleon op 18 brumaire VIII of 9 november
1799, Hitler die met minder succes het zelfde probeerde op diezelfde dag
in 1923, de abdicatie van de Duitse keizer Willem II in 1918, de moord
op de Duitse diplomaat Ernst vom Rath door de joodse Herzel Grynszpan
die in 1938 aanleiding gaf tot de uiterst schandelijke Kristallnacht of
de val van de Berlijnse muur in 1989.
Een
dag later trakteert de geschiedenis ons op de ontmoeting tussen dr.
David Livingstone en Henry Morton Stanley in 1871 aan het
Tanganyikameer, waar Stanley de beroemde woorden ‘Dr. Livingstone, I
presume?’ uitsprak. 71 jaar later bezette op die dag de Wehrmacht het
laatste stuk van Frankrijk dat sinds 1940 onbezet was gebleven. En op 11
november 1918 eindigt natuurlijk de Eerste Wereldoorlog en stapt in
Wenen de Oostenrijkse keizer/ Hongaarse koning op.
En
terwijl op vele plaatsen in Europa 11 november de dag is waarop de
doden van de Grote Oorlog worden herdacht, is diezelfde dag in Polen de
nationale feestdag waarop de Poolse onafhankelijkheid wordt gevierd, dit
jaar trouwens voor de 100ste keer. Die onafhankelijkheid was mogelijk
geworden door de ondergang van de drie keizerrijken die samen Polen al
meer dan honderd jaar bezet hielden. Duitsland capituleerde op die 11de
november, Oostenrijk-Hongarije hield zelfs formeel op te bestaan en
Rusland was al enkele maanden voordien uit de oorlog gekegeld. Niets
stond de oprichting van een Poolse republiek nog in de weg.
Polen als regionale grootmacht
Het decennialange isolement in het Oostblok heeft vaak onze blik op centraal Europa wat vertroebeld.
De
wortels van die ‘nieuwe’ republiek gingen terug tot het einde van het
eerste millennium van onze tijdrekening. Het land zou vanaf het einde
van de middeleeuwen uitgroeien tot een regionale grootmacht, samen met
Litouwen. Daarmee vormde het sinds 1569 een Gemenebest dat zich van de
Baltische Zee tot bijna aan de Zwarte Zee uitstrekte. Rond die tijd
beleefde het land met de Poolse renaissance een cultureel hoogtepunt,
met onder meer de Jagiello-universiteit in Krakau als één van de
toonaangevende universiteiten van Europa. Het decennialange isolement in
het Oostblok heeft vaak onze blik op centraal Europa wat vertroebeld.
Daardoor verliezen we al te vaak uit het oog dat een land als Polen
onlosmakelijk deel uitmaakt van onze westerse cultuurgeschiedenis.
Polen
had voor die tijd ook een uniek politiek systeem. De facto een
constitutionele monarchie waar de adel via het parlement grote macht
uitoefende en meer politiek gewicht had dan de door die adel gekozen
vorst. Maar de manier waarop het land bestuurd werd, maakte het na
verloop van tijd ook bijzonder kwetsbaar. Vooral wanneer de adel in
interne conflicten verzeild raakte en omkoopbaar bleek om de belangen
van buitenlandse mogendheden te verdedigen.
Polen was meteen het eerste Europese land met een moderne grondwet.
Polen
werd ook meegesleurd in de verschillende oorlogen die zijn machtige
buren Zweden, Rusland, Pruisen en Oostenrijk met elkaar uitvochten. Om
het land niet definitief uit elkaar te laten vallen zette men in de 18de
eeuw grote hervormingen op, met als sluitstuk de grondwet van 1791.
Polen was meteen het eerste Europese land met een moderne grondwet. Die
hervormingspogingen leidden echter tot meer en meer inmenging van de
buurlanden, tot deze zelfs op initiatief van Pruisen besloten het land
in drie stappen – in 1772, 1793 en 1795 – te verdelen en in te lijven
bij Pruisen, Rusland en Oostenrijk. Het koninkrijk Polen verdween
definitief van de kaart.
Van de kaart geveegd
Was
de staat weg, het nationalisme was er daarom niet minder om geworden.
Gedurende de 19de eeuw waren er meerdere opstanden en revoltes die
echter nooit tot resultaat leidden. Aan de vooravond van de Eerste
Wereldoorlog was het politieke nationalisme verdeeld geraakt. Er waren
daarnaast ook paramilitaire groepen actief, onder meer onder leiding van
de nationalist Jozef Pilsudski. Zijn troepen zouden tijdens de oorlog
deel uitmaken van het Oostenrijks-Hongaarse leger, tot de eenheden
ontbonden werden en de Duitse legerleiding Pilsudski zelf opsloot in
Magdeburg omdat hij zijn soldaten weigerde onder hun bevel te plaatsen.
Die opsluiting, pas in november 1918 ongedaan gemaakt, maakte hem meteen
tot symbool van het Poolse nationalisme. Hij zou daardoor tussen de
twee Wereldoorlogen uitgroeien tot de politieke spilfiguur.
Het
stichten van de staat verliep overigens niet van een leien dakje. De
grenzen waren onduidelijk en moesten via een reeks referenda en
verdragen worden vastgelegd. De grens in het oosten kreeg zelfs pas vorm
na een bloedige oorlog tegen de Russische bolsjewieken. De Polen kropen
in 1920 met een onverwachte overwinning in de slag bij Warschau door
het oog van de naald. Ternauwernood ontsnapten ze aan een complete
ineenstorting en Russische bezetting.
Grenzen trekken
De
grenzen afbakenen was één ding, de staat opbouwen bleek zelfs een nog
zwaardere klus. De graad van ontwikkeling tussen de bezette gebieden was
zeer verschillend. In het Oostenrijkse deel werd de Poolse cultuur
zelfs gecultiveerd. Pruisen ontwikkelde het land economisch. Het
Russische Polen was een wingewest waar men weinig complimenten aan vuil
maakte. Het land beschikte in 1918 niet over een centrale administratie,
had geen ééngemaakt rechtssysteem, geen gemeenschappelijk
onderwijsstelsel, geen gelijkaardige bestuurscultuur, geen munt of
nationale bank. Illustratief voor de toestand was het spoorwegnet:
sporen met verschillende breedtes en technische uitrusting waren niet
met elkaar verbonden maar voerden alleen maar treinen van het Poolse
centrum weg naar de hoofdsteden van de vroegere bezetters.
Polen
vormde ook geen etnische eenheid, maar telde meerdere omvangrijke
minderheden. De discussie over hun positie binnen Polen — allemaal
verpoolsen dan wel ze ruimte tot ontplooiing geven — bleef de volgende
twee decennia woeden. Het was één van de factoren die bijdroegen tot de
politieke instabiliteit. Daardoor evolueerde Polen onder Pilsudski
uiteindelijk van een slecht functionerende democratie tot een zeer
autoritaire, door militairen geleide staat.
En
nogmaals…Pilsudski zag Polen aanvankelijk als een regionale grootmacht,
het land dat de spil moest vormen van een diplomatieke samenwerking in
Centraal Europa. Het draaide anders uit. De onhandige Poolse diplomatie,
de grensconflicten en de omgang met de minderheden zorgden er binnen de
kortste keren voor dat de relatie met de buurlanden danig verzuurde. Het
land zag ook met lede ogen aan hoe de twee grootmachten waartussen het
gekneld lag meer en meer toenadering tot elkaar zochten. De
niet-aanvalspacten die Polen met Duitsland en de Sovjet-Unie had
gesloten mochten niet baten. Polen raakte verder geïsoleerd met enkel
nog Frankrijk als verre en weinig enthousiaste bondgenoot.
Toen
finaal nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie een bondgenootschap met elkaar
aangingen, waren voor Polen de dagen geteld. In september 1939 vielen
beide landen Polen binnen, begin oktober was Polen voor een tweede keer
van de kaart geveegd. Zes jaar, miljoenen doden en onvoorstelbare
oorlogsschade later werd de staat hergesticht als communistische
vazalstaat die men bovendien ook nog eens zonder veel consideratie
enkele honderden kilometers naar het westen verschoof. Pas in 1989
herwon het land definitief de vrijheid. Die recente geschiedenis leverde
uiteraard een flink trauma op, iets waar men best rekening mee houdt
wil men het Polen van vandaag begrijpen.
Paul Cordy
*
AAN DE VRUCHTEN
KENT MEN DEN BOOM
**
Misschien wel een beetje eenzijdig, net als onze (mijn) gevoelens tegenover Italië (omdat wij dat land van wekelijk zeer dichtbij hebben meegemaakt),
voel ik om onbepaalde redenen een zekere sympathie voor… Polen. En het
is dan ook geen toeval, dat wij daar een zekere band tussen zijn gaan
ontdekken.
Ik
ben in het Ieperse, waar ik tot de volwassenheid heb mogen leven,
inderdaad op 4 September 1944 bevrijd door Eenheden van het Pools
Bevrijdingsleger. Ik was toen 8 jaar, maar het is nog altijd als de dag
van gisteren dat er (beperkte) schermutselingen waren tussen de
terugtrekkende Duitse Eenheden van meestal oudere mannen, en de veel
jongere Poolse ‘Bevrijders’ van toen. Maar als er al doden vielen, was
het meestal aan Poolse kant. U las van mij op deze blog al dikwijls over
twee van die gesneuvelde jongens, die op onze Gemeente door een
voltreffer gedood werden, en wier namen jarenlang tussen de andere
parochianen voorgelezen werden tijdens de Zondagsmis. Het waren ene
Tadeus Sarò en ene Thadeus Manikovski. De ene gedode Duitser, vlakbij,
die pas begin Oktober werd teruggevonden bij de bietenoogst, werd door
de omstaanders tegen de waterkant zomaar in de grond gestopt. Later
zorgde de Veldwachter dat die opgegraven en (dievelings?) naar een
verzamel-begraafplaats overgebracht werd. Dezelfde Poolse Eenheid had
verder ook nog Roeselare bevrijd, reden dat aan de rad van die stad nog
altijd een ‘Pools Kapelletje’ in ere wordt gehouden.
Toen
we (Mei 2002) in Italië onze ruwbouw afgewerkt wilden krijgen, dienden
we in die zeer landelijke omgeving, vanzelfsprekend beroep te doen op de
plaatselijke Ambachten. Waar we onze eerste woordjes Italiaans leerden
van de werklieden. Waaronder ene… Pool. Die hielp ons, voor en na zijn
werkuren, voor war drinkgeld, met allerlei kleine karweitjes en/of
boodschappen. U moet maar eens ’n omheining (om de herdershonden van de
straat te houden) in een nieuw vreemd land, in een vreemde taal,
proberen te vinden en geplaatst te krijgen. Die vriendschap heeft jaren
geduurd, tot die z’n helper op ons afzond, omdat hijzelf niet langer
door z’n werk gerocht. En die ‘helper’ bleek ‘n Oekraïner te zijn, niet
alleen met gouden handen, maar ook met een gouden hart. Tot de eigendom
verkocht geraakt, zorgen hij en zijn Dame voor het onderhoud.
Dat
we naar Italië uitgeweken zijn, is zeker niet toevallig, maar de
criminele aansprakelijkheid van de Belgische rotte vriendjes-politiek.
We geraakten in Italië omdat ons onze bouwgrond waarop 2 eerder
vervallen woningen stonden toen we dat kochten (1987). door de Staat Sp
& CVP, ontstolen werden. Door het gebied achter onze rug en in den
donkeren op hun kaarten anders in te kleuren. Van woonzone, wat het al
honderden jaren was, zo maar tot landbouwzone ingekleurd, omdat het
paalde aan de overkant van het landweggetje aan akkerland. Deze eigendom
was 1,5 Ha groot, en door ons ingericht als hobby-boerderij. Na 9 jaar
vruchteloos procederen zijn we het dan ook afgetrapt. Omdat we, op tocht
in het Land onzer Dromen, midden de heuvelende olijf- en wijngaarden,
toevallig een onafgewerkte ruwbouw vonden, die al jaren te koop stond.
Deze keer zonder voetangels of schietgeweren vanwege de Overheid.
Van
de Gemeente in de Vlaamse Ardennen kwam, de dag zelf dat we daar de
notarisakte dienden te ondertekenen, een laconiek berichtje binnen, dat
ze hun standpunt ineens wèl wilden wijzigen. Als we maar niet méér dan
30% toevoegden aan de bestaande kubieke meters. Na de eerste uitbreiding
van hoogstens 30%, kon dan, als eenmaal alles terug regen- en winddicht
was, nogmaals +30% vergund worden.
Dan heeft onze zoon daar de teugels overgenomen. Op het einde dus iedereen gelukkig en tevreden.
Hof van Cleve,
Dichte gebuur, nooit verbouwproblemen gehad…
*
Na
deze historisch wijde en ook minder wijde trektocht, zijn we, net als
een afgedankte Kleine Keizer en zijn Madam, in onze voorlopig laatste
rustplaats aangekomen. Moe maar tevreden. Ook onze 3 Duitse Herders zijn
oud geworden.
Maar de wereld draait door. In de Oekraïne broedt weer een burgeroorlog. WTV bracht vandaag een reportage over Lernaut & Hauspie
(spraaktechnologie) uit 1999. Gisteren waren Trump, Poetin en vele
andere Grootheden gezellig verzameld aan de Parijse Arc de Triomphe. En
in China loopt de E-commerce tot in de miljarden per dag.
Mein Liebchen, was willst Du noch mehr?
*
Geen opmerkingen:
Een reactie posten