Zaterdag 26 Augustus 2017
4266 - PER SPIJKERSCHRIFT
NAAR DE HOOSTE REKENKUNDIGE REGIONEN
*
INHOUD: WETENSCHAP: een oud verhaal op een in het
woestijnzand terig gevonden klei-tablrt, waar ooit vlg Wikipedia het Babylonische
Rijk (19e – 16e eeuw v.Chr.
en van 626 v.Chr. tot
539 v.Chr.) was gevestigd… In de vruchtbare vallei van De Halve Maan. Hoofdstad
Babylon, dat we reeds van kindsbeen af leerden kennen in de Joods-Christelijke
Bijbel.
Te noteren: onze Kalender wijst dit jaar 2017 (Christelijke
Jaartelling) aan als 5778 vlg de Joodse Kalender. Dit is de dag dat het Heelal door
Jahweh werd geschapen (Anno Mundi).
De achterop lopende achterlijke islam maakt daar een hele
poespas van, te beginnen met het Jaar 622 na Chr, waar zelfs ’n kat haar jongen
niet in terugvindt…Maar die overloopt van links en rechts bijeengegaarde
befrippen uit andere culturen.
OP DE IJTKIJK
*
Het moet inderdaad niet altijd over geweld, massa-moorden en vernietigingen gaan: er zin ook duizeden
jaren vergeten wijsheden die onze wetenschappers nog veel kunnen leren.
**
Het Babylonische Rijk v/d oorspronkelijke
Halve Maan
*
Wiskunde is nooit mijn dada geweest en ik heb die nooit nodig
gehad om tot drie te kunnen tellen.
Op hoge leeftijd moet ik nu vaststellen dat achter ons cijfer
10 en ons ‘tiendelig stelsel’ slechts een amateurwereld schuil gaat. De
uitvinding van dat cijfer nul (0) was al een hele stap vooruit op de Romeinse
cijferkunst die nog werkte met staafjes en letters.
Toen ik jaren geleden voor het eerst de visu geeconfronteerd werd met stukken ruïnes van aquaducten los
in ’t veld, realiseerde ik mij dat ze om die te bouwen dan toch iets beter
moeten gekend hebben dan onze ‘waterpas’. Om over berg en dal honderden
kilometer ver water uit de bergen naar hun steden te brengen.
Of om pijlbout-rechte heerwegen te bouwen die feilloos weeral
over berg en dal doorheen eeuwenoude wouden, van Punt A naar Punt B leiden. Hadden we reeds in het Lager
Onderwijs ook al de visu kunnen
vaststellen boven op de Casselberg. Altijd dank zij die eenvoudige
dorpsonderwijzer waarover ik hier al zo dikwijls gesproken heb.
**
*
Zet dit
3.700 jaar oude kleitablet de geschiedenis van de wiskunde op zijn kop?
Wetenschappers zeggen van wel
*
Een
3.700 jaar oud kleitablet, dat al honderd jaar geleden werd ontdekt in de
Iraakse woestijn, toont volgens een nieuw onderzoek aan dat de Babyloniërs de
Grieken ver voor waren in de ontwikkeling van de wiskundige tak van de
trigonometrie. En dat zou de geschiedenis van de wiskunde op zijn kop zetten.
Tot
nu toe werd de Griek Hipparchus, die leefde rond het jaar 120 voor Christus,
altijd beschouwd als de 'vader van de trigonometrie', de wiskundige tak die
zich bezighoudt met de driehoeksmeetkunde en rechthoekige driehoeken. Denk
onder andere aan de beroemde stelling van Pythagoras.
Maar
nieuw onderzoek, gepubliceerd in het vaktijdschrift Historia Mathematica, zet
die stelling nu op zijn kop, en legt de primeur van de trigonometrie bijna
1.500 jaar eerder bij het kleitablet Plimpton 322. Dat tablet, dat gemaakt werd
tussen 1822 en 1762 voor Christus, werd al honderd jaar geleden gevonden in de
woestijn van Zuid-Irak door de Amerikaanse archeoloog en diplomaat Edgar Banks,
die de inspiratie vormde voor filmfiguur Indiana Jones.
**
*
Pythagorese
drietallen
Het
tablet bevat een aantal rijen en kolommen met spijkerschrift die samen een
zogenaamde trigonometrische tabel vormen, zo werd al in 1945 bij onderzoek
uitgemaakt. De vier kolommen en vijftien rijen bevatten getallen die samen
'Pythagorese drietallen' vormen: drie ronde getallen a, b en c, waarbij a in
het kwadraat plus b in het kwadraat gelijk is aan c in het kwadraat. Het
gemakkelijkste voorbeeld daarvan is 3, 4 en 5 (9+16=25). Het kleitablet bevat
echter veel grotere getallen.
Wetenschappers
aan de Australische Universiteit van New South Wales claimen nu dat het om de
oudste en meest accurate trigonometrische tabel ooit gaat. Volgens hen kan het
tablet gebruikt zijn bij de constructie van tempels, paleizen en kanalen, en
was het niet zomaar een onderwijsobject voor wiskundigen uit die tijd.
Sexagesimaal
Daniel
Mansfield, de leidende onderzoeker, zegt dat zijn onderzoek aantoont dat
"Plimpton 322 de vormen van rechthoekige driehoeken aantoont met een tot
nu toe onbekende soort trigonometrie, gebaseerd op verhoudingen, en niet op
hoeken en cirkels zoals in de moderne trigonometrie die van de Grieken
afstamt".
De
Babyloniërs konden accurater met grotere getallen werken omdat ze niet zoals
wij met een decimaal systeem rekenden (met het getal 10 als de basis), maar wel
met een sexagesimaal (met het getal 60 als de basis). Aangezien 10 enkel door 2
en 5 gedeeld kan worden (wil je een rond getal uitkomen), en 60 door veel meer
getallen, konden de Babyloniërs exactere berekeningen uitvoeren.
Oorspronkelijk
bevatte het tablet waarschijnlijk zes kolommen en 38 rijen. "Dit is een
fascinerend en ongekend geniaal werk", aldus Mansfield nog. "Het
tablet bevat niet alleen de oudste trigonometrische tabel, maar het is ook de
enige accurate tabel door die aparte Babylonische aanpak."
Relevant
Volgens Mansfield heeft de ontdekking ook
vandaag nog relevantie, bijvoorbeeld in het wiskundeonderwijs, omdat het tablet
ons op een andere manier naar trigonometrie kan leren kijken. "De
Babylonische wiskunde is dan al meer dan 3.000 jaar niet meer in de mode, maar
ze blijkt wel nog altijd relevant te zijn."
De
wetenschappers in Sydney willen nu verder onderzoek doen naar de Babylonische
wiskunde, en dan vooral via nog niet bestudeerde andere kleitabletten. "Er
bestaat een hele hoop van die tabletten, maar slechts een fractie ervan is al
bestudeerd. De wiskundige wereld begint nu pas in te zien dat deze oude maar
als heel gesofisticeerde wiskundige cultuur ons veel kan leren."
*
NADER BEKEKEN
**
Ik heb mij in mijn jeugdjaren altijd veel beter gevoeld in
gezelschap van dat ‘krinkelende winkelende waterding’ dan met die oerstomme
logaritmetafels. Tafels van Vermenigvuldig, dat ging nog. Van één tot en met
twaalf. De rest was niet aan mij besteed. Om et gejeugen te trainen, leerde ik nog
veel liever die Mechelse Catechismus rats van buiten. Dat was al erg genoeg.
**
*
Kortom, ik mag blij zijn, in deze dagen als Vlaming te zijn
ter wereld gekomen, en niet zoveel eeuwen terug, als Babyloniër!
Ik leef tenminste nog!
(Digitalia)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten